Waarom we een communistische internationale nodig hebben

In dit artikel legt Alan Woods van de IMT uit waarom er nood is aan het oprichten van een nieuwe communistische internationale. Lees hier het manifest van de RCI en schrijf je in voor de World School of Communism, die samenvalt met de oprichtingsconferentie van de RCI.

[Source]

Communisme is internationalistisch, of het is niets. Al in de begindagen van onze beweging, in de pagina’s van het Communistisch Manifest, legden Marx en Engels uit dat de arbeiders geen vaderland hebben.

De grondleggers van het wetenschappelijk socialisme werkten niet aan een Duitse partij, maar aan een internationale. Lenin, Trotski, Rosa Luxemburg en Karl Liebknecht wijdden hun leven aan hetzelfde doel.

Hun internationalisme was geen bevlieging, of het gevolg van sentimentele overwegingen. Het vloeide voort uit het feit dat het kapitalisme zich als wereldsysteem ontwikkelt. Uit de verschillende nationale economieën en markten ontstaat er één enkel, ondeelbaar en onderling afhankelijk geheel - de wereldmarkt.

Vandaag de dag is de voorspelling van de grondleggers van het marxisme briljant aangetoond, op een bijna laboratoriumachtige manier. De verpletterende heerschappij van de wereldmarkt is het meest beslissende feit van ons tijdperk.

Er bestaat geen moderner boek dan Marx en Engels’ Manifest. Het geeft uitleg over de opdeling van de maatschappij in klassen, over het fenomeen van globalisering, over crises van overproductie, over de aard van de staat en over de fundamentele drijfveren van historische ontwikkeling.

Echter, zelfs de meest correcte ideeën kunnen niets bereiken zolang deze geen organisatorische en praktische uitdrukking vinden. Dat is waarom de grondleggers van het wetenschappelijk socialisme altijd onvermoeibaar werkten aan de creatie van een internationale organisatie van de werkende klasse.

Marx en Engels speelden een sleutelrol in de formatie van de Internationale Arbeidersassociatie (IAA), vandaag de dag bekend als de Eerste Internationale. Aanvankelijk had die organisatie een zeer heterogene samenstelling. Marx en Engels moesten vechten voor ideologische duidelijkheid.

De strijd voor ideeën werd op twee fronten uitgevochten: enerzijds moesten ze de reformistische ideeën van de opportunistische vakbondsleiders bestrijden.

Anderzijds werden ze gedwongen een constante strijd te voeren tegen anarchistische, ultralinkse en sektarische tendensen. De zaken zijn vandaag de dag niet veel anders. De communisten worden met precies dezelfde problemen geconfronteerd en moeten tegen dezelfde vijanden vechten. De namen zijn misschien anders, maar de inhoud is precies hetzelfde.

Marx en Engels beperkten hun werk echter niet tot de theoretische strijd. De Internationale hield zich niet afzijdig van de alledaagse problemen van de arbeidersklasse. Ze was constant betrokken bij het praktische werk in de arbeidersbeweging.

In tegenstelling tot de leugenachtige voorstelling van de burgerlijke vijanden van het communisme, was er absoluut niets autoritair aan de methoden van Karl Marx. Integendeel, in zijn omgang met arbeiders met reformistische denkbeelden toonde hij een enorme tact en geduld. Hij schreef aan Engels:

“Het was erg moeilijk om de zaak zo te brengen dat ons standpunt in een vorm verscheen die het aanvaardbaar maakte voor het huidige standpunt van de arbeidersbeweging. [...] Het zal tijd kosten voordat de opnieuw ontwaakte beweging de oude vrijmoedigheid van taal zal toestaan. Noodzakelijk zijn we fortiter in re, suaviter in modo [krachtig wat de zaak zelf betreft, maar mild in de wijze van uitvoering]." (onze vertaling en cursivering)

Dit is een zeer goed advies voor communisten die vandaag de dag serieus werk willen verrichten in de massaorganisaties van de werkende klasse.

Het einde van de Eerste Internationale

De Internationale maakte grote stappen voorwaarts, maar de nederlaag van de Commune van Parijs in 1871 deelde de organisatie de genadeklap uit. De reactionaire uitbarsting die daarop volgde maakte het onmogelijk om in Frankrijk te functioneren, en overal werd de Internationale vervolgd.

Maar de ware reden voor haar problemen was te vinden in de opgang van het kapitalisme op wereldschaal, die op de nederlaag van de Commune volgde. Onder deze omstandigheden leidde de druk van het kapitalisme op de arbeidersbeweging tot interne ruzies en factionalisme.

Als gevolg van de algemene sfeer van ontgoocheling en wanhoop, namen de intriges van Bakoenin en zijn volgelingen toe. Om deze redenen stelden Marx en Engels eerst voor om het hoofdkwartier van de Internationale naar New York te verplaatsen, om uiteindelijk te besluiten dat het beter zou zijn om de Internationale te ontbinden, althans voorlopig. De IAA werd formeel opgeheven in 1876. Een tijd lang was er geen Internationale.

De Tweede Internationale

De IAA slaagde erin de theoretische grondvesten te leggen voor een werkelijk revolutionaire internationale. Maar ze was nooit een echte massale arbeidersinternationale. Ze was eigenlijk meer een vooruitblik op de toekomst.

De Socialistische Internationale (Tweede Internationale) werd gelanceerd in 1889 en begon waar de Eerste Internationale was opgehouden. Anders dan de Eerste Internationale, had ze een massabasis. In haar gelederen bevonden zich de massapartijen en vakbonden in Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië, België en andere landen.

De periode 1871-1914 was de klassieke periode van de Sociaal-Democratie. Ze was tenminste in woorden gebaseerd op het revolutionaire marxisme. De nieuwe Internationale had echter de pech om tot stand te komen in een periode van een enorme kapitalistische opgang.

Op basis van een lange periode van economische groei was het mogelijk voor het kapitalisme om concessies te doen aan de arbeidersklasse of, beter gezegd, aan haar toplaag. Geleidelijk vormde zich een bevoorrechte arbeidersaristocratie.

De Sociaal-Democratische leiders raakten ervan overtuigd dat het mogelijk was om hun doelen te bereiken zonder revolutie. Ze gingen geloven dat de problemen van de werkende klasse langzaam, vreedzaam, geleidelijk, door middel van hervormingen konden worden opgelost.

Ze stelden deze ‘praktische’ politiek tegenover wat zij beschouwden als de achterhaalde theorieën van het marxisme, hoewel ze de taal van de klassenoorlog wel bleven gebruiken in hun toespraken op 1 Mei.

Mensen zoals de voormalige discipel van Marx, Eduard Bernstein, probeerden een theoretische basis voor deze achteruitgang te verschaffen, door een poging te doen tot herziening van het marxisme.

Maar de materiële basis voor de nationaal-reformistische degeneratie van de Tweede (Socialistische) Internationale lag geworteld in de objectieve omstandigheden van het kapitalisme, die bewijs leken te bieden dat de revisionisten gelijk hadden.

Het gehele bouwwerk van het reformisme werd echter in 1914 de lucht in geblazen, toen de leiders van de Internationale vóór de oorlogskredieten stemden en ‘hun eigen’ bourgeoisie steunden in de imperialistische slachtpartij van de Eerste Wereldoorlog.

De oorlog, en de Russische Revolutie die eruit voortvloeide, luidden het begin in van een nieuwe en stormachtige periode van revolutie en contrarevolutie. Het was op deze materiële grondslag dat er een nieuwe arbeidersinternationale geboren werd.

De Communistische Internationale

Reeds in 1914 trok Lenin de conclusie dat de Tweede Internationale dood was als orgaan voor het veranderen van de maatschappij. Hij proclameerde de nieuwe Derde Internationale, hoewel toentertijd het aantal revolutionaire internationalisten erbarmelijk klein was.

De internationalistische tendens was geïsoleerd van de massa’s, die onder invloed stonden van de sociaal-chauvinistische leiders en vergiftigd waren door de dampen van het patriottisme. Er waren grote gebeurtenissen nodig om de situatie te doen veranderen. Dit vond plaats in 1917, met het uitbreken van de revolutie in Rusland.

Lenin en Trotski leidden de Russische arbeidersklasse in het veroveren van de macht en in 1919 waren ze in staat om de oprichting van de Derde (Communistische) Internationale te verkondigen.

De Komintern, zoals ze bekend kwam te staan, stond op een kwalitatief hoger niveau dan haar twee voorgangers. Net als de IAA stond ze voor een duidelijk revolutionair, internationalistisch programma. Net als de Tweede Internationale had ze een massabasis van miljoenen.

Onder het leiderschap van Lenin en Trotski behield de Communistische Internationale een correcte revolutionaire lijn. Het leek erop dat het lot van de wereldrevolutie in goede handen was.

Echter, de isolatie van de Russische Revolutie onder omstandigheden van beangstigende materiële en culturele achtergesteldheid, weerspiegelde zich in de bureaucratische degeneratie van de Revolutie.

De door Stalin geleide bureaucratische factie kreeg de overhand, in het bijzonder na Lenins dood in 1924. De opkomst van het stalinisme in Rusland smoorde het enorme potentieel van de Derde Internationale.

De stalinistische degeneratie van de Sovjet-Unie richtte veel schade aan bij de onervaren en onrijpe leidingen van de Communistische Partijen in het buitenland.

‘Socialisme in één land’

In 1928 voorspelde Trotski dat het accepteren van de ‘theorie’ van socialisme in één land onvermijdelijk zou leiden tot de nationalistische degeneratie van de Communistische Partijen. Die voorspelling is volledig bevestigd door de geschiedenis.

Die zogenaamde theorie betekende een beslissende breuk met het leninistische internationalisme. Het was een uitdrukking van de nationale begrensde visie van de bureaucratie, die de Communistische Internationale louter zag als een instrument van de buitenlandse politiek van Moskou. Na de Komintern gebruikt te hebben voor zijn eigen cynische doeleinden, ontbond Stalin haar in 1943, zonder zelfs maar de pretentie van een congres.

Trotski en de Linkse Oppositie probeerden de vlekkeloze tradities van Oktober te verdedigen tegen de stalinistische reactie. Ze stonden voor de leninistische tradities van arbeidersdemocratie en proletarisch internationalisme. Ze voerden echter een verloren strijd tegen de krachtige stroom van de geschiedenis.

In 1938 riep Trotski de Vierde Internationale uit, om een schoon revolutionair vaandel te bieden aan de nieuwe generatie. Maar ze werd vernietigd door de fouten van haar leiders na de moord op Trotski.

Zonder de begeleiding van Trotski, eindigde de Vierde Internationale als een mislukking. Decennia later is er van die organisatie niets meer over, behalve een veelvoud aan afsplitsingen en sektarische groepen, de een nog bizarder dan de andere.

Ze hebben niets bereikt, behalve het zaaien van eindeloze verwarring en het in diskrediet brengen van de ideeën van het trotskisme in de ogen van veel arbeidersactivisten.

Wat er vandaag de dag overblijft van de Vierde Internationale zijn de ideeën van haar oprichter, Leon Trotski, die al hun relevantie en belang behouden. Deze ideeën werden in leven gehouden door het onvermoeibare werk van wijlen kameraad Ted Grant, en worden vandaag vertegenwoordigd door de Internationale Marxistische Tendens.

De degeneratie van de Communistische Partijen

We zijn trots op ons ideologisch erfgoed. We moeten echter wel de feiten tegemoet zien. Vandaag, 150 jaar na de oprichting van de Eerste Internationale, is de revolutionaire beweging, wegens een combinatie van objectieve en subjectieve omstandigheden, teruggeworpen; de krachten van het ware marxisme zijn teruggebracht tot een kleine minderheid.

De redenen hiervoor kan men voornamelijk in de objectieve situatie vinden. Decennia van economische groei in de geavanceerde kapitalistische landen hebben geleid tot een ongeëvenaarde degeneratie van de massaorganisaties van de werkende klasse. Dit heeft de revolutionaire stroming geïsoleerd, die overal is teruggebracht tot een minderheid van een minderheid.

De ineenstorting van de Sovjet-Unie bezegelde de degeneratie van de voormalige stalinistische leiders, waarvan de meesten gecapituleerd zijn voor de druk van het kapitalisme en openlijk zijn overgelopen naar het kamp van het reformisme.

Maar de medaille heeft ook een andere kant. De huidige crisis legt de reactionaire rol van het kapitalisme bloot en stelt de heropleving van het internationale communisme aan de orde van de dag.

Het getij van de geschiedenis

Decennialang moesten we tegen de stroom in zwemmen. Maar nu begint het tij van de geschiedenis te keren.

Overal, onder de oppervlakkige vernis van kalmte en rust, is er een ziedende onderstroom van woede, verontwaardiging, onvrede en bovenal frustratie over de bestaande staat van zaken in de samenleving en de politiek.

Zelfs in de Verenigde Staten is er wijdverbreide onvrede en een invraagstelling van de bestaande stand van zaken, die er voorheen niet was.

Alle pogingen van de bourgeoisie om het economisch evenwicht te herstellen, zorgen er enkel voor dat het sociale en politieke evenwicht vernietigd wordt. De bourgeoisie vindt zichzelf gevangen in een crisis waarvoor ze geen oplossing heeft. Dat is de sleutel tot het begrijpen van de huidige situatie.

De crisis vindt haar uitdrukking in instabiliteit op elk vlak: economisch, financieel, maatschappelijk, politiek, diplomatiek en militair.

De toekomst die dit systeem biedt kan er enkel een zijn van eindeloze ellende, lijden, ziekten, oorlogen en dood voor het menselijk ras. Met de woorden van Lenin: het kapitalisme is een eindeloze gruwel.

Het is een ironie van de geschiedenis dat de leiders van de massale arbeiderspartijen zich vastklampen aan het aftandse kapitalisme en de markt, zelfs wanneer deze voor onze ogen ineenstorten.

De enige oplossing

Het centrale probleem kan eenvoudig gesteld worden. Het is een probleem van leiderschap. In 1938 stelde Trotski dat de crisis van de mensheid teruggeleid kan worden tot de crisis van het proletarische leiderschap. Dat somt de huidige situatie volledig op.

Omdat ze een solide basis in marxistische theorie mist, heeft de zogenaamde linkerzijde gecapituleerd en de strijd voor het socialisme opgegeven. In haar plaats is er een gigantisch vacuüm. De wetenschap leert ons echter dat de natuur een vacuüm verafschuwt. Dit stelt ons voor een zeer concrete uitdaging.

De arbeiders en jongeren hebben een vurige wens om de maatschappij te veranderen. Maar ze kunnen geen georganiseerde uitdrukking voor hun inspanningen vinden. Bij elke stap wordt hun weg geblokkeerd door de oude bureaucratische organisaties en leidingen die lang geleden iedere pretentie om voor het socialisme te staan, hebben opgegeven.

Over de hele wereld vormt zich met grote snelheid een nieuwe generatie klassenstrijders op basis van de crisis van het kapitalisme. Deze brengt een diepe verandering van het bewustzijn teweeg, vooral onder de jeugd.

De laatste peilingen uit Groot-Brittannië, de VS, Australië en andere landen bieden ons zeer duidelijke aanwijzingen dat het idee van het communisme zich snel verspreidt.

Deze jonge mensen hoeven niet overtuigd te worden. Ze zijn al communisten. Maar ze zien in geen van de bestaande organisaties een alternatief. Integendeel, ze worden erdoor afgestoten.

Ze zoeken een duidelijk vaandel, een organisatie die radicaal gebroken heeft met het verraderlijke rechtse reformisme en het laffe ‘linkse’ opportunisme.

Het potentieel voor het communisme is enorm. Onze taak is om dit potentieel tot werkelijkheid te maken. Maar hoe bereikt men dit?

We worden geconfronteerd met een flagrante tegenstrijdigheid. Vandaag zijn de ideeën van Marx meer dan ooit geldig en noodzakelijk. Maar ideeën alleen zijn onvoldoende.

We moeten de noodzakelijke praktische maatregelen nemen om deze nieuwe generatie communisten te vinden en hen tot ons vaandel te rekruteren. Dit betekent noodzakelijkerwijs dat we de ideeën in een concrete, organisatorische uitdrukking moeten leveren.

De behoefte aan een nieuwe internationale is geen willekeurige beslissing. Noch is ze de uitdrukking van enig subjectief verlangen of ondoordachte haast. Ze is iets dat de gehele situatie duidelijk vereist.

Is de tijd rijp voor zo’n gedurfde stap? Voor sommige mensen zal de tijd natuurlijk nooit rijp zijn. Ze zullen altijd duizend redenen vinden om een beslissing uit te stellen. Maar we kunnen geen programma en politiek opstellen op basis van aarzeling en twijfel.

Er kan tegengeworpen worden dat onze aantallen te klein zijn voor ons om zo’n stap te maken. Maar iedere revolutionaire beweging in de geschiedenis is altijd begonnen als een kleine en schijnbaar onbeduidende minderheid.

In 1914 waren de krachten waar Lenin over beschikte jammerlijk klein. Maar dat weerhield hem er niet van om de noodzaak voor een nieuwe communistische internationale te proclameren. Er waren veel twijfels, zelfs onder zijn eigen aanhangers, maar de geschiedenis bewees dat hij gelijk had.

Het is zeker waar dat onze krachten zeer klein zijn in verhouding tot de enorme taak voor ons, en we hebben geen illusies op dat vlak. Maar de situatie begint al beduidend te veranderen.

We hebben belangrijk werk te doen, en dat werk, dat een beslissend stadium bereikt, begint al belangrijke vruchten af te werpen. Dat wordt duidelijk aangetoond door het opmerkelijke succes van de ‘Are you a Communist?’-campagne.

Overal groeien we snel. Dat is geen toeval. We zwemmen nu samen met de stroom van de geschiedenis. Bovenal hebben we de correcte ideeën. Dat is uiteindelijk de enige garantie voor succes.

Wat vereist is, is een werkelijk communistische partij, die zich baseert op de ideeën van Lenin en de andere grote marxistische leermeesters, en een internationale langs de lijnen van de Communistische Internationale gedurende haar eerste vijf jaren.

Dat is de taak die voor ons ligt. Het is een absoluut noodzakelijke en dringende taak die geen vertraging duldt.

Vanuit kleine beginnetjes, onder de moeilijkst denkbare omstandigheden, heeft de Internationale Marxistische Tendens al een organisatie opgebouwd van duizenden van de beste arbeiders en jongeren in vele landen.

Dit is een grote prestatie. Maar het is enkel het begin. De tijd is nu gekomen om een beslissende stap te maken: de lancering van de Revolutionaire Communistische Internationale.

We doen een oproep aan iedere arbeider en jongere die het met deze doelstelling eens is, om ons te helpen in het bereiken van ons einddoel: de overwinning van het internationale socialisme.Tegen het kapitalisme en imperialisme!

Voor de socialistische transformatie van de samenleving!

Sluit je bij ons aan in de strijd voor de wereldrevolutie!

Arbeiders aller landen, verenigt u!