Part two of a Burmese translation of "Gandhi: the Myths Behind the Mahatma", by Ravi Mistry.

[Source]

အင္​ဒိယ အမ်ိဳးသား​ေရးလႈပ္​႐ွားမႈနဲ႔ ပက္​သက္​ၿပီး ဂန္​ဒီ ကို လူအမ်ားက အထင္​ႀကီး​ေလးစားျက​တယ္​။ ကိုလိုနီဆန္​႔က်င္​​ေရးသ မား၊ ၿငိမ္​းခ်မ္​း​ေရးရဲ႕သ​ေကၤတ၊ အမ်ိဳးသား​ေခါင္​း​ေဆာင္​ႀကီး၊ စသျဖင္​့ အမႊမ္းတင္​ၾကတယ္။ ​သူရဲ႕ အၾကမ္​းမဖက္​ လႈပ္​႐ွားမႈ ဟာ နယ္​ခ်ဲ႕ကို​ေတာ္​လွန္​ႏိုင္​ခဲ့တာပဲ လို႔မွတ္​ယူထားျကပါတယ္​။ ​ဒါ​ေတြဟာ မွန္​ရဲ႕လား၊ ဂန္​ဒီဟာတကယ္​ပဲ နယ္​ခ်ဲ႕ေတာ္​လွန္​​ေရးသမား လား၊ ၿငိမ္​းခ်မ္​း​ေရးသမားလား?
ဂန္​ဒီအ​ေၾကာင္​း ​ေဆြး​ေႏြးၾကည္​့ပါမယ္​။

မဟတၱမ ကရစ္​ခ်က္​ ဂန္​ဒီ ကို ​၁၈၆၉ ​ေအာက္​တိုဘာ ၂ မွာ ဂူဂ်ာရက္​ျပည္​နယ္ ထဲက ခ်မ္​းသာႂကြယ္​ဝတဲ့ မိသားစုတစုက​ေန ​ေမြးဖြားခဲ့တယ္​။ ၁၃ ႏွစ္​အရြယ္​မွာ လက္​ထပ္​တယ္​။ ​ေက်ာင္​းဆက္​တက္​တယ္​။ ​ေနာက္​​ေတာ့ လန္​ဒန္​မွာ ဥပ​ေဒပညာသြားသင္​လာခဲ့တယ္​။

​ေတာင္​အာဖရိက ႏွင္​့ ဂန္​ဒီ

ဘုံ​ေဘမွာ ​ေ႐ွ႕​ေနအလုပ္​နဲ႔ သိပ္​အဆင္​မ​ေျပတဲ့ ဂန္​ဒီဟာ ​ေတာင္​အာဖရိက မွာအလုပ္​သြားလုပ္​ဖို႔ထြက္​လာခဲ့တယ္​။ ​ေနတယ္​ ကိုစ​ေရာက္​​ေရာက္​ျခင္​းမွာပဲ တရား႐ုံးကိုသြားရာမွာ ျပသနာစတက္​တယ္။ ​တရားသူႀကီးက သူ႔​ေခါင္​း​ေပါင္​းကိုခြၽတ္​ခိုင္​းလို႔။ ရထားစီး​ေတာ့လည္​း ပထမတန္​းတြဲမွာသြားထိုင္​မိလုိ႔ ရထား​ေပၚက ႏွင္​ခ်ခံရျပန္​​တယ္​။ ဒီလို လူမ်ိဳး​ေရးခြဲျခားမႈ​ေတြကို ဂန္​ဒီ​တ​ေယာက္​​ေတာ္​​ေတာ္​​ေလး ခံလိုက္​ရတယ္​။

၁၈၉၃ မွာ '​ေနတယ္​' ရဲ႕ လူဦး​ေရဟာ ၅၈၄၃၂၆ ရိွၿပီး ၊ လူျဖဴ ​ေတြ နဲ႔ အင္​ဒီးယန္​း ​ေတြက ၁၄ ရာခိုင္​ႏႈန္​း​ေလာက္​ပဲ။ က်န္​တဲ့ ၈၀ ရာခိုင္​ႏႈန္​း​ေက်ာ္​​ေက်ာ္​ဟာ ဇူးလူး ​ေဒသခံ​ေတြျဖစ္​ၾကတယ္​။ အရင္​း႐ွင္​လူျဖဴ​ ​ေတြက အျခားလူမ်ိဳးစု​ေတြအ​ေပၚ ႏွိမ္​ခ်ဆက္​ဆံတယ္​၊ လူမ်ိဳး​ေရးခြဲျခားထားတယ္​။ အင္​ဒီယန္​း​ေတြ ပလက္​​ေဖာင္​း​ေပၚလမ္​းမ​ေလွ်ာက္​ရ၊ လူျဖဴ ​ေတြနဲ႔ ဝင္​​ေပါက္​ ထြက္​​ေပါက္​​ေတြ အတူမသုံးရ စသျဖင္​့ ဖိႏွိပ္​ထားတယ္။​ရထားစီးရင္ ​ပထမတန္​းတြဲကို လူျဖဴ မ်ားသာစီးခြင္​့႐ွိတယ္​။ အရင္​း႐ွင္​ လူျဖဴ​ေတြက ျမင္​့ျမတ္​ၿပီး အျခားလူမ်ိဳးစုမ်ားက နိမ္​့က် သ​ေယာင္​​ေယာင္​ပုံ​ေဖာ္​ထားျခင္​းျဖစ္​တယ္​။

ဖိႏွိပ္​ခ်ဳပ္​ျခယ္​မႈမ်ားကတျဖည္​းျဖည္​း ဆိုးသထက္​ ဆိုး​ေနခဲ့တယ္။ ​အင္​ဒီးယန္​း မ်ားက လူျဖဴ စီးပြား​ေရး ​ေဝစုကို ၿခိမ္​း​ေျခာက္​လာမည္​ကို အရင္​း႐ွင္​လူျဖဴ မ်ားကစိုးရိမ္​​ေနၾကတယ္။​ဂန္​ဒီဟာ ထိုခြဲျခားမႈ ဖိႏွိမ္​မႈတို႔ကို လက္​​ေတြ႔ၾကဳံလာခဲ့ရသူပါပဲ။ သုိ႔ရာတြင္​ ဂန္​ဒီ က နယ္​ခ်ဲ႕အရင္​း႐ွင္​မ်ားကို ဆန္​႔က်င္​ၿပီး တန္​းတူအခြင္​့အ​ေရး​ေတာင္​းရန္​ အစီအစဥ္​ မရိွ​ေပ။ အရင္​း႐ွင္​ လူျဖဴမ်ားႏွင္​့ ပလဲနံ ပသင္​့​ေအာင္​​ေပါင္​းၿပီး အင္​ဒီယန္​ ဘူဇြာ တို႔၏ အက်ိဳးစီးပြားအတြက္​ လုပ္​ရန္​သာ ​ေ႐ွး႐ႈ ​တယ္။ ​သူကိုယ္​တိုင္​ကလည္​း ​ေၾကးရတက္​ ဘူဇြာ ပင္​မဟုတ္​​ေပ​ေလာ။

'လူယဥ္​​ေက်းမ်ားအတြက္​ တန္း​တူအခြင္​့အ​ေရး' ဆိုတဲ့အျမင္​ကို လက္​ကိုင္​ထားတဲ့ ဂန္​ဒီဟာ အင္​ဒိယ ဘူဇြာ ​ေတြနဲ႔ အလုပ္​သမား​ေတြကို ခြဲျခားပစ္​ဖို႔ လုံးပမ္​းခဲ့တယ္​။ တနည္းအားျဖင္​့ သူနဲ႔ အ​ေပါင္​းအပါ ဘူဇြာ​ေတြကသာ လူျဖဴ မ်ားနဲ႔ တန္​းတူ.အခြင္​့အ​ေရးရရိွၿပီး အဖိႏွိပ္​ခံ​ေတြကို​ေတာ့ ဆက္​လက္​ဖိႏွိပ္​ထားဖို႔ပါပဲ။ ဂန္​ဒီဟာ အင္​ဒီယန္​ အလုပ္​သမား လူတန္​းစားကို 'ကြၽန္​ုပ္​ရဲ႕တုံးအ အသုံးမ က်တဲ့ ​ေတာသား​ေတြ' လို႔ပင္​ ​ေခၚဆိုခဲ့တယ္​။ ဒီဇင္​ဘာ ၁၈၉၅ မွာဆိုရင္​ ဂန္​ဒီက 'အင္​ဒီယ လူထုသည္​ မဲျပား၏ တန္​ဖိုးကို မသိ​ေသာ ငတုံးငအ မ်ားကို မဲစာရင္​းတြင္​ မျမင္​ခ်င္​ပါ' ဟုပင္​ ​ေရးသား​ေဖာ္​ျပခဲ့​ပါတယ္​။

ဂန္​ဒီဟာ အင္​ဒိယအလုပ္​သမားမ်ားသာမကပဲ အာဖရီကန္​​ေတြကိုပါ ခြဲျခားဆက္​ဆံခဲ့သူျဖစ္​​တယ္။​အင္​ဒိယ တို႔က အာယန္​ လူမ်ိဳးမွ ဆင္​းသက္​လာတာျဖစ္​ၿပီး အာဖရီကန္​ ​ေတြထက္​ျမင္​့ျမတ္​တယ္​လို႔ သူက မွတ္​ယူထားတယ္​။ ဂန္​ဒီက ဥ​ေရာပသား​ေတြ အင္​ဒီယန္​ ​ေတြအ​ေပၚ ခြဲျခားဆက္​ဆံတာဟာ အင္​ဒီယန္​ နဲ႔ အာဖရီကန္​ ​ေတြကို တတန္​းတည္​း တစားတည္​းအျဖစ္​မွတ္​ယူတာ​ေၾကာင္​့လို႔ ယူဆတယ္​။ ဒါ​ေၾကာင္​့ပဲ သူ႔ရဲ႕ လူမ်ိဳး​ေရးခြဲျခားမႈအျမင္​​ေတြကိုသုံးၿပီး အာဖရီကန္​​ေတြကို ခြဲျခားထားခ​်င္​ခဲ့တာပါပဲ။

အၾကမ္​းမဖက္​လႈပ္​႐ွားမႈမ်ား

ဂန္​ဒီ​ဟာေတာင္​အာဖရိကတြင္​ေ​နထိုင္​​ေနစဥ္​ ' အၾကမ္​းမဖက္​လႈပ္​႐ွားမႈမ်ား ' ကို စတင္​ခဲ့​ျခင္​းျဖစ္​တယ္​။ အရင္​း႐ွင္​အစိုးရ၏ အင္​ဒီယန္​မ်ားအ​ေပၚဖိႏွိပ္​မႈတို႔ကိုဆန္​႔က်င္​ရန္​ျဖစ္​တယ္​။ အရင္​း႐ွင္​အစိုးရက အင္​ဒီယန္​ ​ေရႊ႔​ေျပာင္​း​ေနထိုင္​မႈ​​ေတြ လုံးဝရပ္​တန္​႔သြားဖို႔နဲ႔ အသက္​ ၈ ႏွစ္​အထက္​ အင္​ဒိယ အမ်ိဳးသား​ေတြရဲ႕ လက္​​ေဗြ​ေတြ ယူထားဖို႔ အမိန္​႔ထုတ္​တယ္​။ ဒါကိုဆန္​႔က်င္​တဲ့အ​ေနနဲ႔ ဂန္​ဒီက ' အၾကမ္​းမဖက္​ လႈပ္​႐ွားမႈ' ကို ပထမဆုံးအ​ေနနဲ႔ စတင္​ခဲ့တယ္​။

အင္​ဒီယန္​ အလုပ္​သမား ၂၀၀၀ ခန္​႔ဟာ ​ေထာင္​သြင္​းအက်ဥ္​းခ်ျခင္​းခံခဲ့ရ​တယ္​။ ဒါ​ေပမဲ့ ဂန္​ဒီဟာ သူတို႔အ​ေပၚ သစၥာမရိွခဲ့ဘူး။ အရင္​း႐ွင္​အစိုးရနဲ႔ သ​ေဘာတူညီမႈ ခပ္​ျမန္​ျမန္​ပဲ ယူပစ္​လိုက္​တယ္​။ အင္​ဒိယ ဘူဇြာ ​ေတြကို လက္​​ေဗြမယူခိုင္​းဖို႔ သ​ေဘာတူညီ ခဲ့ၾကတယ္​။ ​ေထာင္​က်ခံစ​ေတးခဲ့ရတဲ့ အလုပ္​သမား​ေတြအတြက္​ ဘာမွမရခဲ့ဘူး။

အရင္​း႐ွင္​အစိုးရရဲ႕ဖိႏွိပ္​မႈ​ေတြ ဆက္​လက္​တည္​တ့ံ​ေနခဲ့တယ္​။ ကုန္​သြယ္​​ေရး၊ လိုင္​စင္​၊ ​ေရႊ႔​ေျပာင္​းလုပ္​ကိုင္​ခြင္​့ စတာ​ေတြမွာ အင္​ဒီယန္​​ေတြအ​ေပၚ ကန္​႔သတ္​ခ်ဳပ္​ျခယ္​မႈ​ေတြ မ်ားသထက္​မ်ားလာခဲ့တယ္​။ ဒါ့အျပင္​ ခရစ္​ယာန္​ ဘာသာ​ေရးနဲ႔ မညီတဲ့ လက္​ထပ္​ပြဲ​ေတြကိုပါပိတ္​ပင္​ခဲ့တယ္​။ ဆင္​းရဲသားအလုပ္​သမား​ေတြမွာအိုးအိမ္​​ေနစရာ တရားဝင္​ မရရိွခဲ့။

ဂန္​ဒီဟာ​ အရင္​း႐ွင္​နယ္​ခ်ဲ႕တို႔အ​ေပၚသစၥာ​ေစာင္​့သိမႈကို ျပသရင္​း ဥပ​ေဒ​ေဘာင္​အတြင္​းမွ ဘူဇြာမ်ားအတြက္​ အခြင္​့အ​ေရး မ်ားကိုသာ ​ေတာင္​းဆိုရင္​းအခ်ိန္​ကုန္​​ေနခဲ့​ေလတယ္​။

၁၉၁၃ မွာ​​ေတာ႔အင္​ဒိယအလုပ္​သမားတို႔ ဆူပူထႂကြလာခဲ့​တယ္။​ဆႏၵျပသူမ်ားႏွင္​့ ရဲမ်ားအၾကား ႐ုန္​းရင္​းဆန္​ခတ္​မႈမ်ား ျဖစ္​ပြားခဲ့ၿပီး ​ေနာက္​ဆုံးတြင္​ ' ​ေဆာ္​လမြန္​ ​ေကာ္​မ႐ွင္​' ​ေပၚ​ေပါက္​လာခဲ့တယ္​။ ခရစ္​ယာန္​ဘာသာ​ေရးျပင္​ပလက္​ထပ္​မႈမ်ားကို ခြင္​့ျပဳ ျခင္​း၊ အိုးအိမ္​ ​ေနထိုင္​မႈအတြက္​ အခြင္​့အ​ေရးမ်ား ရရိွျခင္​း တို႔ ဟာအလုပ္​သမား​ေတာ္​လွန္​​ေရး၏ ရလဒ္​မ်ားျဖစ္​လာခဲ့တယ္။ ​သို႔​ေသာ္​ အျခားတင္​းက်ပ္​​ေသာ ဥပ​ေဒမ်ားျပင္​ဆင္​​ေပးမႉ​ေတာ့ မရိွခဲ့​။ မိုင္​းတြင္​းအလုပ္​သမားမ်ားက သူတို႔၏ ​ေခါင္​း​ေဆာင္​သည္​ ဂန္​ဒီမဟုတ္​​ေၾကာင္​း၊ ဂန္​ဒီအတြက္​ လႈပ္​႐ွားခဲ့ျခင္​းမဟုတ္​​ေၾကာင္​း ​ေၾကညာခဲ့တယ္။ ​စင္​စစ္​ ဂန္​ဒီရဲ႕ အၾကမ္​းမဖက္​ လႈပ္​႐ွားမႈ ဟာအလုပ္​သမားတို႔၏ အင္​အားမပါလွ်င္​ အခ်ည္​းအႏွီး သာမဟုတ္​​ေပ​ေလာ။
သို႔ေသာ္ ဂ​န္​ဒီဟာ အင္​ဒိယ သို႔ ' ဟီး႐ိုး' အျဖစ္​ ျပန္​လာခဲ့​တယ္​။

ဂန္​ဒီ ႏွင္​့ အၾကမ္​းမဖက္​မႈ

ဂန္​ဒီအ​ေၾကာင္​း​ေျပာဆိုၾကရာမွာ လြဲ​ေနတဲ့အခ်က္​က သူဟာ ၿငိမ္​းခ်မ္​း​ေရးလိုလားတယ္​၊ အၾကမ္​းမဖက္​ဘူးဆိုတဲ့ အခ်က္​ပဲျဖစ္​တယ္​။ ဒီ ယုံၾကည္​မႈဟာ အင္​ဒိယ နဲ႔ အျခားႏိုင္​ငံ​ေတြမွာ ျပန္​႔ႏွံ႔ခဲ့တယ္​။ ဒါ​ေပမဲ့ တကယ္​တမ္​း​ေတာ့ သူဟာ ကိုလုိနီနယ္​ခ်ဲ႕ေတြရဲ႕ လူသတ္​မႈ​ေတြနဲ႔ စစ္​မက္​​ေတြကို ​ေထာက္​ခံခဲ့သူတ​ေယာက္​ပဲျဖစ္​တယ္​။

ဂန္​ဒီ ​ေတာင္​အာဖရိကမွာ ​ေရာက္​​ေနခ်ိန္​မွာပဲ ရက္​စက္​တဲ့ စစ္​ပြဲႀကီးႏွစ္​ခုျဖစ္​ပြားခဲ့ပါတယ္​။ ဒီစစ္​မက္​​ေတြဟာ ၿဗိတိန္​နယ္​ခ်ဲ႕ေတြ ရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားသက္​သက္​ အတြက္​ပဲ ျဖစ္​ခဲ့တယ္​။ ဒီ စစ္​ ႏွစ္​ခုစလုံးကို ဂန္​ဒီက လိႈက္​လိႈက္​လွဲလွဲ အား​ေပးကူညီခဲ့တယ္​။ ဒါ့အျပင္​ ဒီစစ္​ပြဲ​ေတြကို အသုံးခ်ၿပီး ​ေတာင္​အာဖရိက မွာ အင္​ဒီယန္​ ​ေတြရဲ႕ အ​ေရးပါပုံ (အရင္းရွင္အက်ိုးစီးပြားအတြက္) ​​​ကို သက္​​ေသျပဖို႔ ႀကိဳးစားခဲ့တယ္​။

​ထရန္​႔စ​ေဘာ မွာရိွတဲ့ ဘိုအာ ( ဒတ္​ခ်္​ အာဖရီကန္​ လယ္​သမား) ​ေတြရဲ႕​ေ​ျမဟာ ​ေရႊ​ေၾကာ ႀကီးႀကီးမားမားတခု ရိွ​ေနတယ္​လုိ႔ နာမည္​ႀကီးလာတယ္​။ ဒါ့အျပင္​ ဒီတာဂို​ေဘး ရထားလမ္​းသစ္​ ​ေပၚ​ေပါက္​လာတဲ့အတြက္​ ဘုိအာ​ေတြက ၿဗိတိန္​ဆိပ္​ကမ္​းကို မသုံး ၾက​ေတာ့ဘူး။ ဂ်ာမန္​ နဲ႔ အျခားဥ​ေရာပ ႏိုင္​ငံ​ေတြရဲ႕ ကုန္​ထုတ္​လုပ္​မႈကလည္​း ၁၉ ရာစုအကုန္​ပိုင္​းမွာ အ​ေတာ္​​ေလး တိုးတက္​လာ​ေနတယ္​။ ဒီ အ​ေျခအ​ေန​ေတြဟာ ၿဗိတိန္​အရင္​း႐ွင္​​ေတြ နဲ႔ ​ေတာင္​အာဖရိက ​ေျမ႐ွင္​​ေတြရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားကို ၿခိမ္​း​ေျခာက္​လာၿပီး ဘိုအာစစ္​ပြဲ(ဒုတိယ) ကို စတင္​​ေစခဲ့တယ္​။

စစ္​က ၁၈၉၉ ခုနစ္​ ​ေအာက္​တိုဘာ ၁၁ မွာ စတင္​ျဖစ္​ပြားတယ္​။ ဒီစစ္​မွာ ဂန္​ဒီဟာ ၿဗိတိန္​အင္​ပါယာ ကို ကူညီဖို႔လုပ္​ခဲ့တယ္​။ သူက 'အင္​ဒီယန္​​ေတြဟာ အခ်ဳပ္​အျခာအာဏာ ကိုကာကြယ္​ဖို႔ အလြန္​စိတ္​အားထက္​သန္​ပါတယ္​' လို႔ ကိုလိုနီနယ္​ခ်ဲ႕ေခါင္​း​ေဆာင္​ ခ်ိန္​ဘာလိန္​ ဆီ စာ​ေရးခဲ့တဲ့အထိပဲ။ ဒါ့အျပင္​ စစ္​ရန္​ပုံ​ေငြ​ေတြ ​ေကာက္​​ေပးျခင္​းအားျဖင္​့လည္​း အင္​ပါယာဖက္​ကရပ္​တည္​ခဲ့တယ္​။ ဂန္​ဒီဟာ စစ္​ပြဲရဲ႕ ရက္​စက္​ၾကမ္​းၾကဳတ္​မႈ​ေတြကုိ လ်စ္​လ်ဴရႈ ၿပီး အင္​ပါယာအ​ေပၚ​ သစၥာ ​ေစာင္​့သိခဲ့ပါတယ္​။

ဘိုအာ​ေျပာက္​က်ားစစ္​ (guerrilla warfare ) ​ေတြ ​ေပၚလာ​ေတာ့ ၿဗိတိန္​အစိုးရက ထိန္​းသိမ္​း​ေရးစခန္​းႀကီး​ေတြ တည္​​ေဆာက္​ခဲ့တယ္​။ ဒီစခန္​း​ေတြထဲမွာ ဘိုအာ ၂၈၀၀၀ ​ေလာက္​​ေသဆုံးခဲ့ရတယ္​။ က​ေလးသူငယ္​ ၂၂၀၀၀ အပါအဝင္​​ေပါ့။ ဒါ့အျပင္​ အာဖရီကန္​ ၂၀၀၀၀ ခန္​႔ ​ေသဆုံးခဲ့ပါ​ေသးတယ္​။ ဒီ အျပစ္​မဲ့တဲ့ ​လူ​ေတြ​ေသဆုံးရတာကို ဂန္​ဒီက လုံးဝ ဂ႐ုမစိုက္​ခဲ့ပါဘူး။ စစ္​ႏိုင္​လို႔ ဝမ္​း​ေျမာက္​​ေၾကာင္​း​ေတာင္​ ၿဗိတိန္​ဘုရင္​မကို ​ေျပာခဲ့ပါ​ေသးတယ္​။ စစ္​ပြဲမွာ အင္​ဒီယန္​ ​ေတြ ပါဝင္​ကူညီခဲ့​ေၾကာင္​း အသိအမွတ္​ျပဳစာထုတ္​ခိုင္​းခဲ့တဲ့အထိပါပဲ။ ဒါ​ေပမဲ့ အင္​ပါယာက အင္​ဒီယန္​​ေတြကုိ ဘာမွမ​ေပးခဲ့ပါဘူး။

ဒါ​ေပမဲ့ ဂန္​ဒီဟာ အင္​ပါယာကို ဆက္​လက္​ သစၥာ​ေစာင္​့​ေနခဲ့တယ္​။ ၁၉၀၆ မွာ ဘန္​ဘသာ ​ေတာ္​လွန္​​ေရး (ဒုတိယ ဇူးလူး စစ္​ပြဲ) ကို ၿဗိတိန္​​ေတြက ရက္​ရက္​စက္​စက္​ ႏွိမ္​ႏွင္​းခဲ့ၾကတယ္​။

ဘိုအာ​ေတြ ၿဗိတိန္​​ေတြက ဇူးလူး​ေတြရဲ႕ ​ေျမ​ယာ​ေတြကို လုယူခဲ့တယ္​။ သူတို႔ကို ​ေျမယာပိုင္​ဆိုင္​မႈ နည္းပါး​ေအာင္​လုပ္​​ေဆာင္​တယ္​။ ဇူးလူး​ေတြကို အရင္​း႐ွင္​လက္​​ေအာက္​က အလုပ္​သမား​ေတြ ျဖစ္​လာ​ေစဖို႔ ဖိအား​ေပးတဲ့အ​ေနနဲ႔ အခြန္​​ေကာက္​တယ္​။ ဒီဖိႏွိပ္​မႈ​ေတြ​ေၾကာင္​့ ဇန္​ဒီ ကလန္​ ရဲ႕​ေခါင္​း​ေဆာင္​ ဘန္​ဘသာ က ၿဗိတိန္​ရဲကင္​းတခုကို ဝင္​တိုက္​ၿပီး ​ေဆာ္​လွန္​​ေရးစခဲ့တယ္​။ ရဲကင္​းစစ္​သား သုံး​ေယာက္​​ေသဆုံးတယ္​။ ၿဗိတိန္​​ေတြရဲ႕ ျပန္​လည္​တုံ႔ျပန္​တိုက္​ခိုက္​မႈဟာ ဇူးလူး ​ေလး​ေထာင္​ကို ​ေသဆုံး​ေစခဲ့ တယ္​။ ခုနစ္​​ေထာင္​​ေလာက္​ကို အက်ဥ္​းခ်ခဲ့တယ္​။ အျခား​ေထာင္​​ေပါင္​းမ်ားစြာ​ေသာလူ​ေတြဟာ အိုးမဲ့အိမ္​မဲ့​ေတြျဖစ္​လာၿပီး မလႊဲသာမ​​ေ႐ွာင္​သာပဲ အင္​ပါယာမိုင္​းတြင္​း​​ေတြ နဲ႔ အျခားစက္​မႈလုပ္​ငန္​း​ေတြမွာ အလုပ္​သမားအျဖစ္​ခိုင္​း​ေစခံခဲ့ရ​ေတာ့တယ္​။ ဒါဟာ အရင္​း႐ွင္​​ေတြရဲ႕ လိုအင္​ကိုျဖည္​့ဖို႔ စစ္​တိုက္​တယ္​ဆိုတာကို ပိုမို​ေပၚလြင္​​ေစခဲ့ပါတယ္​။

ဒီလိုရက္​စက္​ၾကမ္​းၾကဳတ္​မႈ​ေတြကို ျမင္​​ေနရတာကိုပဲ ဂန္​ဒီက အင္​ပါယာကို ဆက္​လက္​အား​ေပးကူညီတုန္​းပါပဲ။ ဇူးလူး​ေတြသူပုန္​ထတာကို သူက အျပစ္​တင္​ခဲ့ပါ​ေသးတယ္​။ ဂန္​ဒီရဲ႕ရည္​ရြယ္​ခ်က္​က​ေတာ့ သူတို႔အင္​ဒီယန္​ ​ေတြဟာ လူျဖဴ ​ေတြနဲ႔ တသားတည္​း လူယဥ္​​ေက်း​ေတြပဲ ျဖစ္​​ေၾကာင္​း သက္​​ေသျပခ်င္​တာပါပဲ။

၁၉၀၅ မွာဆိုရင္​ ဂန္​ဒီထူ​ေထာင္​တဲ့သတင္​းစာတ​ေစာင္​ျဖစ္​တဲ့ 'အင္​ဒီယန္​း အျမင္​' ဆိုတဲ့သတင္​းစာမွာ
' ဇူးလူး​ေတြကို ၿဗိတိန္​​ေတြက သက္​ညႇာခဲ့ပါတယ္​၊ မျဖစ္စ​ေလာက္​အခြန္​အခ​ေလးဟာ သူတို႔အတြက္​ အႏၱရာယ္​မျဖစ္​​ေစပါဘူး၊ တစ္​ႏွစ္​မွာ ရက္​နည္​းနည္​း အလုပ္​ပိုလုပ္​ရ႐ုံပါပဲ' လို႔ ​ေရးသား​ေဖာ္​ျပခဲ့တယ္​။ ဒါ့အျပင္​ ၿဗိတိန္​​ေတြကို အင္​ဒီယန္​​ေတြကအ​ေထာက္​အပံ့​ေပးတာနဲ႔ပက္​သက္​လို႔ ဂန္​ဒီက '​ေနတယ္​ မွာရိွတဲ့ အင္​ဒီယန္​ တသိန္​း​ေလာက္​ဟာ စစ္​အတြင္​းမွာ ထိထိ​ေရာက္​​ေရာက္​အလုပ္​လုပ္​ႏိုင္​​ေၾကာင္​းသက္​​ေသျပခဲ့ၿပီးပါၿပီ၊ ဒါ​ေပမဲ့ အင္​ဒီယန္​ ​ေတြဟာ ​ေတာင္​အာဖရိက ကိုလိုနီမွာ ဘာႏိုင္​ငံ​ေရး အင္​အားမွမရိွဘူးျဖစ္​​ေနပါတယ္​၊ အစိုးရ​အ​ေနနဲ႔ ဒီ လ်စ္​လ်ဴရႈ ခံထားရတဲ့ လူအုပ္​စု(အင္​ဒီယန္​) ​ေတြကုိ ႏိုင္​ငံရဲ႕ အ​ေရးပါတဲ့ အစိတ္​အပိုင္​းအျဖစ္​ ​ေျပာင္းလဲ​ေပးသင္​့ပါတယ္​ ' လုိ႔ ​ေရးသားခဲ့ပါတယ္​။

ဂန္​ဒီ၏ ​ေၾကာင္​သူ​ေတာ္​ ဆန္​မႈ

ပထမကမၻာစစ္​ ျဖစ္​​ေနတဲ့အခ်ိန္​မွာ ဂန္​ဒီဟာ လယ္​သမား​ေတြရဲ႕ ဆႏၵျပမႈ​ေတြကို ဦး​ေဆာင္​ခဲ့တယ္​။ ခီဒါျပည္​နယ္​ကအလုပ္​သမား လယ္​သမား​ေတြကို ၁၉၁၈ မွာ သူ​ေျပာခဲ့တာက-
'ငါတို႔ ႀကိဳးစား​ေနတာဟာ ​ေျမယာအခြန္​အခ​ေတြ ဆိုင္​းငံ့ထား​ေစဖို႔ သက္​သက္​အတြက္​မဟုတ္​ဘူး၊ ပိုၿပီးအ​ေရးႀကီးတဲ့ကိစၥရိွ​ေသးတယ္​။ ဒါက​ေတာ့ ဒီမိုက​ေရစီ အစိုးရပါပဲ၊ လူ​ေတြဟာႏိုးထလာၾကၿပီး သူတို႔ရဲ႕အခြင္​့အ​ေရး​ေတြကို နားလည္​လာၾကၿပီ၊ ဒီလိုနားလည္​လာရျခင္​းဟာ ဆြာရ္​ဂ်္​ ရဲ႕ အဓိပၸါယ္​ပဲ'။

၁၉၁၈ အလယ္​ပိုင္​း​ေလာက္​မွာ ခီဒါက ဆႏၵျပမႉ​ေတြၿပီးဆုံးသြားခဲ့တယ္​။ ​ေအာင္​ျမင္​တယ္​လို႔လည္​းသတ္​မွတ္​ခဲ့ၾကတယ္​။ ဆႏၵျပပြဲ​ေတြ ျဖစ္​​ေနခ်ိန္​မွာ ဂန္​ဒီကို အစိုးရက ​ေဒလီ လာဖို႔ဖိတ္​တယ္​။ စစ္​ပြဲကိုအကူအညီ​ေပးခိုင္​းတယ္​။ ဂန္​ဒီဟာ လႈိက္​လႈိက္​လွဲလွဲ လက္​ခံခဲ့ျပန္​တယ္​။ သူက လယ္​သမား​ေတြဆႏၵျပတာကိုဦး​ေဆာင္​တယ္​၊ ဟင္​းဆြာရဂ်္​ ကို​ေရးတယ္​၊ အၾကမ္​းမဖက္​မႈကို တြင္​တြင္​​ေျပာ​ေဟာတယ္​။ ပထမကမၻာစစ္​ ကိုက် ​ေထာက္​ခံအား​ေပးတယ္​။

ခီဒါက ဆႏၵျပ​ေနတဲ့လယ္​သမား​ေဆြဆီ ဂန္​ဒီျပန္​လာတယ္​။ အင္​ပါယာအတြက္​စစ္​တိုက္​ ​ေပးဖို႔ ​ေျပာခဲ့တယ္​။ ဥ​ေရာပစစ္​​ေျမျပင္​မွာ သူကိုယ္​တိုင္​ဦး​ေဆာင္​ၿပီးတိုက္​မယ္​လို႔​ေတာင္​ ​ေႂကြး​ေၾကာ္​တဲ့အထိပါပဲ။ လယ္​သမား ​ေတြအလြန္​ စိတ္​႐ႈပ္​​ေထြးကုန္​ၾကတယ္​။ သူတို႔က ဂန္​ဒီ့ကို အၾကမ္​းမဖက္​ ဝါဒနဲ႔ စစ္​တိုက္​တာ ဆန္​႔က်င္​​ေန​ေၾကာင္​း​ေျပာတယ္​။ ဂန္​ဒီက သူလက္​နက္​မကိုင္​ဘူးလို႔ ျပန္​​ေခ်ပခဲ့ပါတယ္​။ ဂန္​ဒီနဲ႔ သူ႔​ေနာက္​လိုက္​​ေတြဟာ အင္​ပါယာအတြက္​ စစ္​သား​ေတြရဖို႔ စစ္​သင္​တန္​း​ေပးခဲ့ၾကတယ္​။ သူတို႔ ​ေလ့က်င္​့​ေနတုန္​းမွာပဲ ပထမ ကမၻာစစ္​ႀကီး ၿပီးဆုံးခဲ့တယ္​။

ဂန္​ဒီရဲ႕ အၾကမ္​းမဖက္​​ေတာ္​လွန္​​ေရး ဟာ လယ္​သမား​ေတြ အလုပ္​သမား​ေတြဆီက လက္​နက္​ကိုျဖဳတ္​ခ်ဖို႔သက္​သက္​ပါပဲ။ ၁၉၂၀ - ၂၂ မွာျဖစ္​ခဲ့တဲ့ မပူး​ေပါင္​း​ေရးလႈပ္​႐ွားမႈ မွာဆိုရင္​ ဂန္​ဒီ ရဲ႕ သ႐ုပ္​မွန္​ကို ​ေတြ႔ႏုိင္​တယ္​။ ​ေဒါသထြက္​​ေနတဲ့ လူအုပ္​ႀကီးက ရဲစခန္​း တခုကို မီး႐ိႈ႕ခဲ့တယ္​။ ရဲသား ၂၂ ​ေယာက္​ ​ေသဆုံးတယ္​။ ဒီအခ်ိန္​မွာ ဂန္​ဒီက လႈပ္​႐ွားမႈကို ရပ္​တန္​႔ခိုင္​းခဲ့တယ္​။ အၾကမ္​းမဖက္​ ဝါဒကို အသုံးခ်ၿပီး လူထုကို လက္​နက္​ကင္​းမဲ့​ေစခဲ့တာပါပဲ။ ဒီ ​ေၾကာင္​သူ​ေတာ္​ဆန္​မႈ​ေၾကာင္​့ လြတ္​လပ္​​ေရး​တိုက္​ပြဲ အရွိန္​အဟုန္​ တန္​႔ခဲ့ရတယ္​။

ဂန္​ဒီဟာ ကိုလိုနီနယ္​ခ်ဲ့ ဆန္​႔က်င္​​ေရးမွာ အၾကမ္းမဖက္​ဝါဒကို တြင္​တြင္​​ေျပာ​ေဟာတယ္​။ ဒါ​ေပမဲ့ ၁၉၄၂ အင္​ဒိယ မွ​ေမာင္​းထုတ္​​ေရးလႈပ္​႐ွားမႈ မွာက်ျပန္​​ေတာ့ အၾကမ္​းဖက္​​ေရး လႈံ႔ေဆာ္​ျပန္​တယ္​။ သူအပါအဝင္​ ကြန္​ဂရက္​ပါတီ​ေခါင္​း​ေဆာင္​​ေတြ ဖမ္​းဆီးခံထား ရတဲ့အခ်ိန္​မွာပါ။ သူက လူထုကို အၾကမ္​းဖက္​ရမယ္​ဆိုရင္​​ေတာင္​ ဒီလႈပ္​႐ွားမႈကို မရပ္​တန္​႔​ၾကဖို႔ တိုက္​တြန္​းခဲ့တယ္​။

မဟတၱမ ဟာ ၿငိမ္​းခ်မ္​း​ေရး လိုလားသူ ဆိုတဲ့ အ​ေတြးအ​ေခၚဟာ ရယ္​ဖြယ္​အတိပါပဲ။ သူဟာ အင္​ပါယာက ဆင္​ႏႊဲခဲ့တဲ့ စစ္​ပြဲႀကီး သုံးပြဲကို အား​ေပးအား​ေျမႇာက္​လုပ္​ခဲ့တယ္​။ အၾကမ္​းမဖက္​မႈကို အ​ေၾကာင္​းျပၿပီး အင္​ဒိယလူထုဆီက လက္​နက္​ျဖဳတ္​သိမ္​းခဲ့တယ္​။ ​ေနာက္​ဆုံး ၁၉၄၂ မွာက်ျပန္​​ေတာ့ အၾကမ္​းဖက္​ၾကဖို႔ ​ေျပာျပန္​တယ္​။

သူကိုယ္​တိုင္၁၉၂၀ မွာ ​ေျပာခဲ့တာက
'က်​ေနာ့​ေလာက္​ ဘယ္​ အင္​ဒီယန္​ကမွ ၿဗိတိန္​အစိုးရနဲ႔ မပူး​ေပါင္​းခဲ့ပါဘူး၊ ၂၉ႏွစ္​တာကာလတ​ေလွ်ာက္​ မွာ​ေပါ့၊ အျခား သူဆိုရင္အစိုးရကို ဆန္​႔က်င္​တဲ့ သူပုန္​ ျဖစ္​သြား​ေစႏိုင္​​ေလာက္​တဲ့ အ​ေျခအ​ေနမ်ိဳးမွာ​ေပါ့'

ဟင္​းဆြာရဂ်္​ ၊ ဂန္​ဒီဝါဒ ႏွင္​့ စၾကဂရာဟ

၁၉၀၉ မွာ ဂန္​ဒီဟာ လန္​ဒန္​က​ေန ​ေတာင္​အာဖရိကကို ခရီးသြား​ေနခဲ့တယ္​။ အဲ့ဒီအခ်ိန္​ သ​ေဘာၤ​ေပၚမွာ သူ​​ေရးသားခဲ့တဲ့ ဟင္းဆြာရဂ်္​ မွာ သူ႔အျမင္​​ေတြကို​ေဖာ္​ျပထားတယ္​။ ဒီစာအုပ္​မွာ ဂန္​ဒီဟာ ၿဗိတိသွ် ​ေတြရဲ႕ ​ေခတ္​သစ္​ ယဥ္​​ေက်းမႈ ကို ဆန္႔က်င္​ခဲ့တယ္​။ ဆရာဝန္​ ၊ ​ေ႐ွ႕​ေန​ေတြ၊ စက္​႐ုံ​ေတြ၊ ရထားလမ္​း​ေတြနဲ႔ တည္​​ေဆာက္​ထားတဲ့ စက္​မႈယဥ္​​ေက်းမႈ ဟာ သူ႔အျမင္​အရ ​ေစတန္​ရဲ႕ ႏိုင္​ငံ ျဖစ္​တယ္​။ ​ေ႐ွး​ေဟာင္​း ယဥ္​​ေက်းမႈက​ို​ေတာ့ ဘုရားသခင္​ရဲ႕ႏိုင္​ငံ​ေတာ္​လို႔​ေခၚဆိုခဲ့တယ္​။

အင္​ဒိယ ကိုယ္​ပိုင္​အုပ္​ခ​်ဳပ္​​ေရး ရလာဖို႔ရာ အစိုးရအဖြဲ႔မွာ အင္​ဒီယန္​ ​ေတြပဲပါဝင္​ရမွာျဖစ္​ၿပီး လူ႔အဖြဲ႔အစည္​း ကိုလည္​း ပုံစံ​ေျပာင္​း
(​ေခတ္​​ေနာက္​ျပန္​ဆြဲ) ပစ္​ရမယ္​လို႔ သူကယူဆထားတယ္​။ သိပၸံပညာရပ္​​ေတြ ​ေလ့လာတာကို ႐ႈံ႕ခ်ထားၿပီး ဘာသာ​ေရးစာ​ေပ​ေတြပို႔ခ်မႈကိုသာ အား​ေပးထားတယ္​။

စၾကဂရဟ (အၾကမ္​းမဖက္​ လႈပ္​႐ွား​ေရး) လမ္​းစဥ္​ ကိုလိုက္​ရမွာျဖစ္​ၿပီး လူထုကိုလက္​နက္​တပ္​ဆင္​ျခင္​းဟာ ဥ​ေရာပ နည္​းလမ္​းျဖစ္​တယ္​လို႔လည္​း ဆိုျပန္​တယ္။ ဒီလမ္​းစဥ္​ကို လိုက္​ဖို႔ရာ ဆင္​းရဲမြဲ​ေတမႈ နဲ႔ လိင္​ကင္​း႐ွင္​း​ေနမႈ​ေတြလိုအပ္​​ေၾကာင္​း ​ေရးသားထား ခဲ့တယ္​။ ဒါမွသာ အနစ္​နာခံစ​ေတးဖို႔ရာ အ​ေၾကာက္​အလန္​႔မရိွတဲ့ ခႏၶာကိုယ္​ ကိုရ႐ွိလိမ္​့မယ္​။

သူ႔စာအုပ္​ထဲက အ​ေၾကာင္​းအရာ ​ေတြဟာ တကယ္​​တမ္​းက် ​ေ႐ွ႕​ေနာက္​မညီျဖစ္​​ေန​ေလတယ္​။ ဘာ​ေၾကာင္​့ဆို ဂန္​ဒီဟာ ၿဗိတိန္​ ပညာ​ေရး က​ေန အက်ိဳးအျမတ္​ရရိွထားၿပီးသား ​ေ႐ွ႕​ေနတ​ေယာက္​ျဖစ္​​ေနလို႔ပါပဲ။ ဒါ့အျပင္​ သ​ေဘာၤ​ေတြ ရထား​ေတြ ဆိုတာဟာ လည္​း သူပဲ တြင္​တြင္​သုံးစြဲ​ေနတဲ့ ​ေခတ္​သစ္​ ပစၥည္​း​ေတြျဖစ္​​ေနတယ္​။

ဂန္​ဒီဟာ သူ႔ရဲ႕ အ​ေတြး​အ​ေခၚအယူအဆ​ေတြကို အက္​႐ွ္​ရမ္​း လို႔​ေခၚတဲ့ ဘာသာ​ေရးစခန္​းငယ္​​ေတြထူ​ေထာင္​ၿပီး ျဖန္​႔​ေဝသင္​ၾကားခဲ့တယ္​။ သူ႔ရဲ႕ စခန္​းငယ္​​ေတြမွာ သားသတ္​လြတ္​ အသီးအရြက္​သက္​သက္​ပဲစားဖို႔၊ ဆား ​ေထာပတ္​ စတဲ့ အရာ​ေတြ မသုံးစြဲရ၊ လိင္​ဆက္​ဆံမႈမရိွရ ၊ ​ေယာက္​်ားမိန္​းမ အ​ေဆာင္​ခြဲထားျခင္​း၊ စတဲ့ စည္​းကမ္​း​ေတြထုတ္​ထားတယ္​။ ဒါ​ေပမဲ့ လက္​​ေတြ႔မွာ​ေတာ့ အစားအ​ေသာက္​​ေတြ ခိုးသြင္​းစားသုံးတာ​ေတြရိွ​ေနခဲ့တယ္​။ အ​ေရးႀကီးတဲ့အခ်က္​က​ေတာ့ ဒီစခန္​းငယ္​​ေတြဟာ ဥ​ေရာပလူခ်မ္​းသာ​ေတြနဲ႔ အင္​ဒိယ အရင္​း႐ွင္​​ေတြရဲ႕ အ​ေထာက္​အပ့ံနဲ႔ရပ္​တည္​​ေနတာပါပဲ။

ဂန္​ဒီႏွင္​့ အင္​ဒိယ အမ်ိဳးသား​ေရး လႈပ္​႐ွားမႈ

ဂန္​ဒီဟာ ၁၉၁၀ ဇန္​နဝါရီမွာ အင္​ဒိယကို ျပန္​လည္​​ေရာက္​႐ွိခဲ့တယ္​။ ​ေတာင္​အာဖရိက မွာ လုပ္​ခဲ့တဲ့ လႈပ္​႐ွားမႈေတြနဲ႔ အင္​ဒိယ လူ႔အဖြဲ႔အစည္​း အ​ေပၚ သူရဲ႕ ဦး​ေဆာင္​ႏိုင္​ခဲ့မႈ​ေတြက သူ႔ကို အင္​ဒိယအမ်ိဳးသား ​ေခါင္​း​ေဆာင္​အျဖစ္​ ႐ႈျမင္​​ေစခဲ့ပါတယ္​။ အင္​ဒိယ ဟာ ပထမကမၻာစစ္​ ၿပီးတဲ့​ေနာက္​မွာ သယံဇာတ​ေတြ ကုန္​ခန္​းလာတယ္​။ အစိုးရရဲ႕ ဖိႏွိပ္​မႈကလည္​း ပိုဆိုးဝါးလာတယ္​။ ဒီအ​ေျခအ​ေန​ေတြက ဂန္​ဒီကို စင္​​ေပၚတင္​​ေပးခဲ့တယ္​။ သူရဲ႕ ဆြာရ္​ဂ်္​ ဟာ လူထုရဲ႕ ထြက္​​ေပါက္​ျဖစ္​လာခဲ့တယ္​။

ၿဗိတိသွ် အင္ပါယာ​ရဲ႕'ဒိုမီနီယြန္​' အ​ေနအထားကို အင္​ဒိယန္ ​ဘူဇြာ​ေတြကလိုလားၾကတယ္​။ ဒိုမီနီယြန္​ဆိုတာက အင္​ပါယာထဲ က လက္​​ေအာက္​ခံႏိုင္​ငံ​ေတြထဲမွာ စီးပြား​ေရး လူမႈ​ေရးအရ အ​ေရး​ေပးျခင္းခံရတာကိုဆိုလိုတယ္​။ ဒီလိုအ​ေရး​ေပးခံရမွသာ ဘူဇြာ အက်ိဳးစီးပြားတိုးတက္​မွာ ျဖစ္​လို႔ပဲ။

ဒီအျခင္​းအရာ​ေတြဟာ ဂန္​ဒီ့ကို ​ေနာက္​လိုက္​ ​ေနာက္​ပါ​ေတြ တိုးပြားလာ​ေစတယ္​။ သူရဲ႕ အာဏာဖီဆန္​​ေရး လႈပ္​႐ွားမႈ​ေတြ​ဟာ ​ေအာက္​​ေျခလူတန္​းစားကို ဆြဲ​ေဆာင္ႏိုင္​ခဲ့တယ္​။ အ​ေျခခံလူတန္​းစားရဲ႕ ​မ​ေက်နပ္​ခ်က္​​ေတြဟာ သူ႔ရဲ႕လႈပ္​႐ွားမႈ​ေတြမွာ ဟစ္​​ေႂကြးခြင္​့ရခဲ့လို႔ပါပဲ။ သူ႔ရဲ႕ ႐ိုး႐ွင္​းတဲ့ အျဖဴ​ေရာင္​ ဝတ္​စုံဟာ လူထုကို ဆြဲ​ေဆာင္​ခဲ့တယ္​။ လူထုဘက္​​ေတာ္​သားအျဖစ္​ ျမင္ေစခဲ့ တယ္​။

ဒီလိုနဲ႔ ​ေထာက္​ခံသူမ်ားလာတဲ့ ဂန္​ဒီဟာ လူထုကို အစိုးရအမိန္​႔အာဏာ​ေတြဖီဆန္​​ေရးအတြက္​ လႈံ႔ေဆာ္​ခဲ့တယ္​။ သန္​း​ေပါင္​းမ်ား စြာ​ေသာ လူထုရဲ႕ ပန္​းတိုင္​က​ေတာ့ ဂန္​ဒီ​ေျပာထားတဲ့ ဆ​ြာရဂ်္​ ( ကိုယ္​ပိုင္​အုပ္​ခ​်ဳပ္​​ေရး) ပါပဲ။

၁၉၁၇ ​ေအာက္​တိုဘာ​ေတာ္​လွန္​​ေရး ​ေပၚ​ေပါက္​လာၿပီး​ေနာက္​မွာ နယ္ခ​​​်ဲ႕ေတြက '​ေတာ္​လွန္​​ေရး' ကိုအလြန္​​ေၾကာက္​ရြံလာတယ္​။ ဒါ​ေၾကာင္​့ပဲ ၁၉၁၉ ႐ိုးလက္​အက္​ဥပ​ေဒ ​ေပၚထြက္​လာခဲ့ပါတယ္​။ ဒီဥပ​ေဒအရ အင္​ပါယာအစိုးရဟာ လူတ​ေယာက္​ကုိ ႐ုံးတင္​စစ္​​ေဆးျခင္​းမရိွဘဲ ႏွစ္​ႏွစ္အတိုင္​းအတာအထိ ဖမ္​းဆီးထိန္​းသိမ္​းခြင္​့ရိွ​ေနခဲ့တယ္​။ ဂန္​ဒီက ႐ိုးလက္​ဥပ​ေဒကိုဆန္​႔က်င္​တဲ့ '႐ိုးလက္​ စၾကဂရာဟ' လႈပ္​႐ွားမႈကိုစတင္​ခဲ့ပါတယ္​။ ဆႏၵျပပြဲ​ေတြနဲ႔အတူ ႐ုန္​းရင္​းဆန္​ခတ္​မႈ​ေတြျဖစ္​​ေပၚလာခဲ့တယ္​။ အလုပ္​သမား လယ္​သမား​ေတြက ကိုလိုနီအုပ္​ခ်ဳပ္​​ေရး ရဲ႕ အမွတ္​သ​ေကၤတ ​ေတြျဖစ္​တဲ့ ရထားလမ္​း​ေတြ ​ေၾကးနန္​းတာဝါ ​ေတြကို ဖ်က္​စီးခဲ့ၾကတယ္​။ ဒီအခ်ိန္​မွာပဲ ဂန္​ဒီဟာ ၿဗိတိသွ် ​ေတြနဲ႔ ပူး​ေပါင္​းလိုက္​ၿပီး ဒီလႈပ္​႐ွားမႈ​ေတြကို ရပ္​တန္​႔​ေစခဲ့ပါတယ္​။ ဆႏၵျပခဲ့သူလူထုဟာ ဖမ္​းဆီးခံရ ဒဏ္​႐ိုက္​ခံရနဲ႔ ဒုကၡခံခဲ့ရတယ္​။ ဂန္​ဒီက​ေတာ့ ဒီအျပစ္​​ေပးမႈ​ေတြနဲ႔ပက္​သက္​ၿပီး​ေုံရငုံႏႈတ္​ပိတ္​​ေနခဲ့ပါတယ္​။ ဒီလိုနဲ႔ပဲ အမ်ိဳးသား​ေရးလႈပ္​႐ွားမႈဟာ ျပန္​လည္​​ေအးခဲသြားခဲ့တယ္​။ ဂန္​ဒီက 'အင္​ဒိယ အမ်ိဳးသား ကြန္​ဂရက္​' ကို ထူ​ေထာင္​ၿပီး ျပည္​သူကို ​ေခြၽးသိပ္​ခဲ့လို႔ပါပဲ။ ဒီပါတီဟာ ​ေတာင္​အာ႐ွရဲ႕ အဓိက ဘူဇြာအမ်ိဳးသား​ေရးပါတီပဲ ျဖစ္​တယ္​။

၁၉၂၀ စက္​တင္​ဘာမွာ ဂန္​ဒီက မပူး​ေပါင္​း​ေရးလႈပ္​႐ွားမႈ လုပ္​ဖို႔​ေျပာလာတယ္​။ ဒီအခ်ိန္​မွာ ဂန္​ဒီဟာ ကြန္​ဂရက္​ရဲ႕ ဥကၠဌ ျဖစ္​လာပါၿပီ။ ဒီလႈပ္​႐ွားမႈမွာ အစိုးရ​ေက်ာင္​း​ေတြ၊ ႐ုံး​ေတြ ကိုသပိတ္​​ေမွာက္​ခဲ့ၾကတယ္​။ ႏိုင္​ငံျခားျဖစ္​အဝတ္​အထည္​​ေတြမသုံးစြဲ​ေရးကိုလည္​း လုပ္​​ေဆာင္​ခဲ့ၾကတယ္​။ ဂန္​ဒီက သူ႔ရဲ႕ ဘာသာ​ေရး သန္​႔စင္​မႈ အယူအဆအရ အရက္​ဆိုင္​​​ေတြကိုပါ သပိတ္​​ေမွာက္​ဖို႔​ေျပာခဲ့ပါတယ္​။ လူထုဟာ ဒီၫြန္​ၾကားခ်က္​​ေတြကို တိတိက်က် လိုက္​နာႏိုင္​စြမ္​းမရိွခဲ့ပါဘူး။ ဒါ​ေပမဲ့လည္​း ​အ​ေျခခံလူတန္​းစား​ေတြဟာ ဖမ္​းဆီးႏွိပ္​ကြပ္​ခံခဲ့ရတာပါပဲ။ တကယ္​တမ္​း​ေတာ့ ဂန္​ဒီရဲ႕ အစီအစဥ္​​ေတြ လြဲမွား​ေနလို႔ ခုလို အက်ိဳးတစုံတရာမရဘဲ ႏွိပ္​ကြပ္​ခံရတာသာအဖတ္​တင္​ခဲ့ျခင္​းျဖစ္​တယ္​။

၁၉၂၂ ​ေဖ​ေဖာ္​ဝါရီ ၄ ရက္​​ေန႔မွာ အလုပ္​သမား လယ္​သမားထုက ရဲကင္​းတခုကို ဝင္​စီးခဲ့ၾကတယ္​။ ဂန္​ဒီဟာ အၾကမ္​းမဖက္​ ဝါဒကို ပြဲထုတ္​လာၿပီး ဒီလုပ္​ရပ္​ကို႐ႈတ္ခ်ခဲ့ကာ လႈပ္​႐ွားမႈကို ရပ္​တန္​ ့ ​ေစခဲ့ပါတယ္​။ လြတ္​လပ္​​ေရးဟာ ဆယ္​စုႏွစ္​မ်ားစြာ ​ေနာက္​က်ခဲ့ရတယ္​။

ဂန္​ဒီဟာ ႏွစ္​ႏွစ္​ၾကာဖမ္​းဆီးခံခဲ့ရၿပီး အမ်ိဳးသား​ေရးလႈပ္​႐ွားမႈက​ေန ခဏတာ ကင္​းလြတ္​​ေနခဲ့ပါတယ္​။ ၁၉၂၇ မွာ ဂန္​ဒီဟာ ႏိုင္​ငံ​ေ​ရး​ေလာကကို ျပန္​လည္​​ေျခ ခ်ခဲ့ၿပီး ပါနာဆြာရဂ်္​ ( လြတ္​လပ္​​ေရး အျပည္​့အဝ ရယူမႈ) ကိုကန္​႔ကြက္​ခဲ့တယ္​။ လြတ္​လပ္​​ေရး​ေတာင္း ဆိုမႈကို ၁၉၂၉ ဇန္​န၀ါရီ အထိဆိုင္​းငံထားခဲ့တယ္​။ အစိုးရက ဒိုမီနီယြန္​အ​ေနအထားကို ​ေပးလိမ္​့မယ္​ဆိုတဲ့ ​ေမွ်၊ာ္​လင္​့ခ်က္​နဲ႔ပါပဲ။ ဒိုမီနီယြန္​မရမွသာ လြတ္​လပ္​​ေရးကို ဆက္​လက္​​ေတာင္​းဆိုၾကဖို႔ စီစဥ္​ခဲ့ၾကပါတယ္​။

အစိုးရက ဒိုမီနီယြန္​အ​ေနအထားကို မ​ေပးအပ္​တဲ့အတြက္​ လြတ္​လပ္​​ေရးလႈပ္​႐ွားမႈ​ေတြ ျပန္​လည္​စတင္​ခဲ့တယ္​။ ဒီလႈပ္​႐ွားမႈ​ေတြဟာ ဘာသာ​ေရးကင္​းလြတ္​မႈ၊ အ​ေျပာင္​းအလဲကိုအမွန္​တကယ္​လိုလားမႈ​ေတြနဲ႔ မျပည္​့စုံခဲ့ဘူး။ ဒီလို​ေခါင္​း​ေဆာင္​​ေကာင္​း​ေတြမရိွခဲ့ဘူး။ ဒါ​ေၾကာင္​့ပဲ လြတ္​လပ္​​ေရးလႈပ္​႐ွားမႈ​ေတြ ဟာ ဖ႐ိုဖရဲျဖစ္​လာတယ္​။ ဘာသာ​ေရးနဲ႔ လူမ်ိဳး​ေရး အစြန္​း​ေရာက္​ေတြရဲ႕ မီး​ေမႊးမႈ​ေတြ​ေၾကာင္​့ ဂိုဏ္​းဂဏ ကြဲျပားမႈ​ေတြျဖစ္​​ေပၚလာတယ္​။ ဒီအျခင္​းအရာ​ေတြဟာ ပါကစၥတန္​နဲ႔ အင္​ဒိယကို ကြဲထြက္​သြား​ေစမယ္​့ ​ေ႐ွ႕​ေျပးနိမိတ္​​ေတြပါပဲ။ ဒီ မီး​ေတြကို ဂန္​ဒီကိုယ္​တိုင္​လည္​း ပါဝင္​ ​​ေလပင္​့ခဲ့တယ္​။ ဇာတ္​ျမင္​့ ဟိႏၵဴ ​ေတြရဲ႕ ကိုးကြယ္​ယုံၾကည္​မႈ​ေတြကို ပစား​ေပးတာမ်ိဳး​ေတြလုပ္​တယ္​။ လူ​ေတြကို ဘာသာ​ေရးအရ ခြဲျခားဆက္​ဆံခဲ့တယ္​။ ဒါ​ေၾကာင္​့ပဲ ကြန္​ဂရက္​ပါတီဟာ ဇာတ္​ျမင္​့ ဟိႏၵဴ ​ေတြ ႀကီးစိုးတဲ့ ပါတီျဖစ္​​ေၾကာင္​းလူ​ေတြသတိထားမိလာပါတယ္​။

၁၉၃၅ မွာ​ေတာ့ အင္​ဒိယဟာ ​ကိုယ္​ပိုင္​အုပ္​ခ်ဳပ္​ခြင္​့ကိုရရိွခဲ့ပါတယ္​။ အင္​ပါယာအစိုးရရဲ႕ခ​်ဳပ္​ကိုင္​မႈက​ေတာ့ရိွ​ေနတုန္​းပါပဲ။ ဒီရလဒ္​ဟာ ဂန္​ဒီရဲ႕ ​ေခါင္​း​ေဆာင္​မႈ​ေၾကာင္​့မဟုတ္​ဘဲ ဆင္​းရဲသားလူထုရဲ႕ အဆက္​မျပတ္​ ​ေတာင္​းဆိုမႈ သူပုန္​ထမႈ ​ေၾကာင္​့သာျဖစ္​တယ္​။

အိႏၵိယမွ ထြက္​ခြာ​ေရး (quit india ) လႈပ္​႐ွားမႈမွာ​ေတာ့ ဂန္​ဒီက လူထုကို ျပတ္​ျပတ္​သားသား လုပ္​​ေဆာင္​ၾကဖို႔တိုက္​တြန္​းခဲ့တယ္​။ လူထုကို အၾကမ္​းဖက္​ၾကဖို႔ ဆူပူၾကဖို႔လႈံ႕ေဆာ္​လိုက္​တာျဖစ္​ၿပီး လက္​နက္​မဲ့လူထုဟာ ၿဗိတိသွ် အစိုးရ ရဲ႕ ရက္​စက္​စြာနင္​းေခ် ျခင္းကိုခံခဲ့ရပါတယ္​။ ဂန္​ဒီဟာ လက္​နက္​ကိုင္​​ေတာ္​လွန္​​ေရးကို ဦး​ေဆာင္​ရမယ္​့အစား လူထုကို အ​ေသခံခိုင္​းခဲ့တာပါ။ ဂန္​ဒီက အင္​ဒိယဘူဇြာ​ေတြရဲ႕လက္​ထဲ ႏိုင္​ငံ​ေရးအာဏာ ထည္​့​ေပးခ်င္​ခဲ့တာပါ။ ဒါ​ေပမဲ့ အလုပ္​သမား လယ္​သမားေတြအ​ေပၚ ထားတဲ့ သူ႔ရဲ႕​ေၾကာက္​စိတ္​က သူ႔ကို ကိုလိုနီအစိုးရနဲ႔ ပူး​ေပါင္​းသြား​ေစခဲ့တယ္​။ တနည္​းအားျဖင္​့​ေျပာရရင္​ ဂန္​ဒီက လူထုကို စ​ေတးခိုင္​းၿပီး ဘူဇြာ​ေတြလက္​ထဲအာဏာထည္​့​ေပးခ်င္​တယ္​၊ လူထုအုံႂကြလာရင္​​ေတာ့ လူထုလက္​ထဲအာဏာရသြားမွာ စိုးတဲ့အတြက္​ ကိုလိုနီအစိုးရနဲ႔ ျပန္​ပူး​ေပါင္​းျပန္​တယ္​။ ဒီ လုပ္​ရပ္​​ေတြဟာ ​လြတ္​လပ္​​ေရးကို ႏွစ္​​ေပါင္​းမ်ားစြာ ​ေႏွာင္​့​ေႏွး​ေစခဲ့ပါတယ္​။

ထ​ေရာ့စကီးက အင္​ဒိယအလုပ္​သမား​ေတြကို ​ေျပာခဲ့တာက​ေတာ့
'အင္​ဒိယန္​ ဘူဇြာ​ေတြဟာ ​ေတာ္​လွန္​​ေရးကို ဆင္​ႏႊဲမယ့္​့သူ​ေတြမဟုတ္​၊ သူတို႔ဟာ ၿဗိတိန္​အရင္​း႐ွင္​စနစ္​အ​ေပၚ မွီခို​ေနၾကသူ​ေတြျဖစ္​တယ္​၊ သူတို႔ရဲ႕ ႂကြယ္​ဝမႈအတြက္​သူတို႔တိုက္​ခိုက္​​​ေနၾကတာပဲျဖစ္​တယ္​။ ဘူဇြာ​ေတြက ၿဗိတိန္​အစိုးရနဲ႔ အဆင္​​ေျပ​ေအာင္​ ညႇိႏႈိင္​းမွာပါပဲ၊ ဘာ​ေတြပဲ ​ေပးရ​ေပးရ​ေပါ့။ အ​ေပၚပိုင္​းက​​ေန ျပဳ ျပင္​​ေပးလာမွာပဲဆိုတဲ့ ယုံၾကည္​ခ်က္​ကို လူ​ေတြထဲ ႐ိုက္​သြင္​း​ေပးလိမ္​့မယ္​။ ဒီဘူဇြာ​ေတြရဲ႕ ​ေခါင္​း​ေဆာင္​ဟာဂန္​ဒီပဲျဖစ္​တယ္​။ ဂန္​ဒီဟာ အလုပ္​သမားထုရဲ႕ ​ေခါင္​း​ေဆာင္​အတုအ​ေယာင္​ပဲ' (ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္)

လင္းကို

(Adapted from 'gandhi: the myths behind the mahatama' by Ravi Mistry)

ကြန္ျမဴနစ္စာေစာင္ အတြဲ၁ အမွတ္၁ ပါေဆာင္းပါးျဖစ္ပါတယ္။ စာေစာင္အျပည့္အစံုကို ေအာက္ပါလင့္ခ္ကေန ဆြဲယူဖတ္ႏိုင္ပါတယ္။ https://my.pcloud.com/publink/show…